دیسک کمر
بسمه تعالی
دیسک کمر
تعریف:
ستون فقرات از ۳۳ مهره تشکیل شده‌است و بین این مهره‌ها دیسک‌های اسفنجی وجود دارد، که نقش مهمی در عملکرد ستون فقرات به عهده دارند. دیسک‌های بین مهره‌ها به‌عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند و باعث می‌شوند، حرکت در هر جهتی امکان‌پذیر باشد. در مهره‌های کمری ما ۵ دیسک بین مهره‌ای قرار دارد. این دیسک‌ها، بین مهره‌های کمری قرار دارند. مهره‌های کمری با این دیسک‌ها از خطراتی مانند ساییدگی و فشار بر روی هم نجات پیدا می‌کنند. اگر این دیسک‌ها آسیب ببینند، ممکن است که نخاع و یا خود مهره‌ها هم به دنبال آن آسیب ببینند و دچار درد شوند.
انواع بیماری های دیسک کمر کدامند؟
۱- . دیسک برآمده
گاهی ممکن است، در اثر افزایش سن، دیسک بین مهره‌ها مایع خود را از دست بدهد و خشک شود. در این شرایط دیسک حالت اسفنجی خود را ازدست‌داده و فشرده میشود. ممکن است حلقه دیسک (قسمت سخت و بیرونی دیسک) دچار شکستگی شود. شکستگی راه را برای خروج هسته باز می‌کند. به این نوع مشکل دیسک برآمده می‌گویند.
۲. فتق دیسک کمر یا پارگی دیسک کمر
زمانی که دیسک به شکستن ادامه میدهد، به ستون فقرات فشار وارد میشود و ممکن است هسته در مرکز حلقه پاره شود. به این حالت دیسک پاره شده یا فتق می‌گویند. تکه‌های پاره‌شده می‌توانند روی ریشه‌های عصبی در پشت فضای دیسک فشار وارد کنند. در نتیجه باعث درد، ضعف یا بی‌حسی میشود. بیشتر مواقع فتق دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات، بین مهره‌های ۴ و ۵ کمری ایجاد میشود.
علائم دیسک کمر چیست؟
درد پا یا بازو: اگر فتق دیسک در ناحیه تحتانی ستون فقرات باشد، معمولا درد در ناحیه باسن، ران، ساق پا و حتی گاهی نزدیکی کف پا احساس میشود.
بی‌حسی یا گزگز: این بیماران در قسمت‌هایی از بدن که اعصاب آن آسیب‌دیده است، بی‌حسی یا گزگز‌شدن را تجربه می‌کنند.
ضعف: ماهیچه‌هایی که توسط اعصاب کنترل می‌شوند، ممکن است دچار ضعف شوند.
کمردرد: این درد ممکن است با سفتی همراه باشد و گاهی با چند روز استراحت برطرف میشود.
علائم دیسک کمر خطرناک:
هنگامی که راه می‌روید درد دارید.
دردی که هنگام خواب شدت پیدا می‌کند.
درد و بی‌حسی در یک طرف بدن شما وجود دارد.
ممکن است که درد به پای شما کشیده‌شود.
پاهای شما ضعیف میشود.
پاهای شما احساس گزگز و سوزن‌سوزن شدن دارد.
عوامل خطر دیسک کمر کدامند؟
برخی عوامل می‌توانند خطر دیسک کمر را افزایش دهند. این عوامل عبارت‌اند از:
- اضافه‌وزن و چاقی
- مشاغل سختی که نیاز به بلندکردن، هل دادن، کشیدن و چرخاندن دارند.
- فتق دیسک می‌تواند ژنتیکی باشد و به برخی افراد به ارث برسد.
- سیگارکشیدن باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به دیسک میشود.
- بیشتر افراد ۳۵ تا ۵۰ سال به این مشکل مبتلا می‌شوند.
تشخیص دیسک کمر چگونه انجام می شود؟
برای تشخیص پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی انجام میدهد، تا میزان حساسیت کمر را بسنجد. متخصص همچنین برای بررسی مواردی مانند رفلاکس، قدرت عضلانی، توانایی راه‌رفتن و توانایی حس لامسه یک معاینه عصبی انجام میدهد.گاها از تصاویر رادیولوژی برای تشخیص استفاده میشود مانند ام آر آی.
ام‌آرآی: امواج رادیویی با میدان مغناطیسی قوی است که محل فتق دیسک را مشخص می‌کند. روش خواندن عکس ام ار ای از دیسک کمر را تنها متخصص می‌داند.
درمان دیسک کمر چیست؟
. درمان بدون جراحی دیسک
در حالت دیسک خفیف که علائم و درد زندگی را مختل نمی‌کند، می‌توان بدون عمل جراحی این مشکل را درمان کرد. پزشک برای رفع درد داروهای مختلفی تجویز می‌کند و احتمالا چندین جلسه فیزیوتراپی توصیه کند.
تزریق کورتون برای دیسک کمر
اگر داروهای خوراکی در تسکین درد تأثیری نداشته‌باشند، پزشک کورتیکواستروئید را توصیه می‌کند. کورتیکواستروئید به ناحیه اطراف اعصاب نخاعی تزریق شده و باعث کاهش درد میشود. ممکن است متخصص برای هدایت سوزن از تصویربرداری ستون فقرات استفاده کند.
ورزش برای دیسک کمر: ورزش دیسک کمر مهره ۴و۵
بسیاری از مشکلات مربوط به کمر به‌خصوص دیسک کمر را می‌توان با ورزش برطرف کرد. تمرینات ورزشی باید ملایم و اصولی انجام شود. معمولا تمریناتی که متخصص طب ورزشی، مربی ورزش یا فیزیوتراپیست آموزش می‌دهند، باید ۳ تا ۵ بار در هفته انجام شوند و پس از حدود ۳ هفته می‌توان تأثیر آن را مشاهده کرد
عمل جراحی دیسک کمر: درمان قطعی دیسک کمر
تعداد کمی از افراد مبتلا به این بیماری در نهایت مجبور به جراحی دیسک کمر می‌شوند. اگر روش‌های ذکرشده نتوانند درد بیمار را پس از ۶ هفته برطرف کنند، پزشک جراحی را پیشنهاد میدهد. در طول جراحی، جراح فقط قسمت بیرون‌زده دیسک را برمی‌دارد و به‌ندرت کل دیسک حذف میشود. در این شرایط ممکن است نیاز باشد که مهره‌ها با پیوند استخوان ترکیب شوند.
این همجوشی ماه‌ها طول می‌کشد. به همین دلیل یک سخت‌افزار فلزی در ستون فقرات قرار می‌گیرد تا ثابت بماند. در مواقع بسیار نادر کاشت دیسک مصنوعی توصیه میشود.
عمل دیسک کمر با لیزر
درعمل جراحی با لیزر از چاقوی جراحی استفاده نمی‌شود و خونریزی و دوره نقاهت کاهش پیدا می‌کند. این روش برای دیسک‌های خفیف تا متوسط مناسب است.
مراقبت های بعد از عمل دیسک کمر
پس از انجام عمل نشستن، ایستادن و راه‌رفتن مشکلی ندارد. سعی کنید فعالیت‌های خود را بااحتیاط انجام دهید. تا حدود ۵ روز زخم با پانسمان پوشیده میشود. بعد از عمل تا چند روز نباید حمام بروید و پس از آن می‌توانید به‌آرامی زخم را بشویید.
کمربندی به نام کمربند طبی دیسک کمر وجود دارد که برخی پزشکان آن را توصیه می‌کنند.
درمان گیاهی دیسک کمر و درمان دیسک کمر با طب سنتی
نمی‌توانید دیسک کمر را با روش‌های درمانی طب سنتی و یا گیاهی درمان کنید. مخصوصا اگر دیسک شما پاره شده‌باشد. برای درمان این مشکل باید از دکتر ارتوپدی کمک بگیرید. اما می‌توان دردهای ناشی از دیسک کمر را از طریق طب سنتی و درمان گیاهی تسکین داد و آرام کرد.
بهترین غذا برای دیسک کمر
توجه داشته‌باشید که هنگامی که به دیسک کمر مبتلا می‌شوید، بدن شما دچار التهاب هم میشود. برای درمان این التهاب باید مواد غذایی را در رژیم خود قرار دهید که ضد التهاب باشند. مثلا مواد غذایی حاوی فلفل یا زردچوبه از این دست مواد غذایی هستند. همچنین برای تقویت ماهیچه‌های خود می‌توانید از پروتئین استفاده کنید تا ماهیچه‌ها قدرت پیدا کنند و دیسک را به جای خود برگردانند.
پیشگیری از دیسک کمر چگونه امکان پذیر است؟
برای جلوگیری از ایجاد یا کنترل این بیماری می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- ورزش و تقویت عضلات کمر و شکم
- حرکات خود را اصلاح کنید. پشت خود را صاف نگه دارید؛ به‌خصوص زمانی که مدت طولانی می‌نشینید. اجسام را به‌درستی بلند کنید و به کمر فشار نیاورید.
- وزن خود را کنترل کنید.
کارشناس ارشد پرستاری :.مسعود جلیل زاده(واحد اورژانس)
